Το πρόγραμμα

«Ρομποτικό Χωριό»: Προγραμματίζοντας… εκπλήξεις

Το project «Ρομποτικό Χωριό» υλοποιήθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Πλατάνου Ρεθύμνου κατά το σχολικό έτος 2018-2019, μετά την ένταξη της σχολικής μονάδας στο πρόγραμμα «Μαθαίνουμε Παρέα» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Από τη δράση επωφελήθηκαν και τα 19 παιδιά του σχολείου, συμμετέχοντας ενεργά σε δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν με τη συνεργασία τριών εκπαιδευτικών. Η συντονίστρια επιμελήθηκε εθελοντικά μια σειρά μαθημάτων πέραν του σχολικού ωραρίου, στο πλαίσιο προέκτασης του προγράμματος σε απογευματινές και σαββατιάτικες συναντήσεις άτυπης μάθησης.

Κύριος στόχος του προγράμματος σύμφωνα με τη δημόσια πρόσκληση του Ιδρύματος, αλλά και σύμφωνα  με τις παιδαγωγικές αρχές που διαπνέουν κάθε σύγχρονο εκπαιδευτικό εγχείρημα ήταν η ενίσχυση της δημιουργικότητας και της αυτοεκτίμησης των παιδιών και η παροχή ενός συνεργατικού πλαισίου μάθησης.

Το project ξεκίνησε με τον τίτλο «Είχες και στο χωριό σου Ρομποτική;» και με έναν κύκλο εργαστηρίων εκπαιδευτικής ρομποτικής, με σκοπό να μυήσει παιδιά της επαρχίας σε ένα πρωτόγνωρο για αυτά αντικείμενο, σε ένα αντικείμενο που εισάγεται επιλεκτικά στο ελληνικό δημόσιο σχολείο, πόσο μάλλον σε ένα ολιγοθέσιο δυσπρόσιτο σχολείο αγροτικής περιοχής. Η πρόταση, ωστόσο, είχε εξαρχής διαθεματική στόχευση και δεν άργησε να επεκταθεί στη σύσταση ποικίλων εργαστηρίων που φώτισαν τεχνικές, καλλιτεχνικές και πολιτισμικές πλευρές του θέματος «ρομπότ». Τα εργαστήρια αυτά ενσωμάτωσαν νέες τεχνολογίες, καθιερωμένες πρακτικές, αλλά και ανερχόμενες εκπαιδευτικές τάσεις σε μια διδακτική πορεία που μπορεί να ιχνηλατηθεί ως έναν βαθμό στο  https://robotikoxwrio.blogspot.com/. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του ρομποτικού χωριού πειραματίστηκαν με δημιουργική ανάγνωση και γραφή, ψηφιακή αφήγηση, εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα, εικαστικά, δημιουργικό προγραμματισμό, κ.ά.

Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση βασικών υπο-έργων που ολοκληρώθηκαν στο σχολείο. Κάποια από αυτά ήταν προγραμματισμένο να γίνουν, ενώ άλλα προέκυψαν και διαμορφώθηκαν από την ανατροφοδότηση κάθε φάσης και την αξιοποίηση ευκαιριών που συνδυάστηκαν με τη στοχοθεσία του project.

Ρομποτικά Χριστούγεννα

Τα παιδιά έγιναν οι πρωταγωνιστές ενός πειραματικού βίντεο που δημιουργήθηκε για να προβληθεί στην χριστουγεννιάτικη γιορτή. Το βίντεο  είχε τίτλο «Χριστούγεννα με τα Ρομπότ» και μπορεί να χαρακτηριστεί ως teaser-trailer, αφού έδινε μια πρόγευση της διαθεματικής μαθησιακής εμπειρίας που θα ξεδιπλωνόταν στην πορεία.

Ήρθαν τα ρομπότ!

Τα παιδιά υποδέχτηκαν ενθουσιωδώς τη ρομποτική από τα πρώτα εργαστηριακά μαθήματα. Τουβλάκια, γρανάζια, tablets και καλή παρέα έδωσαν νέο νόημα σε ομαδικές εργασίες που όξυναν  την αλγοριθμική σκέψη.

Robot-kind: i-dolls in the mirror

Ως μέλος μιας διακρατικής ομάδας εκπαιδευτικών, η συντονίστρια σχεδίασε ένα διδακτικό σενάριο με θέμα τα ρομποτικά παιχνίδια. Το θέμα αναδύθηκε από τα ενδιαφέροντα των παιδιών και προχώρησε με αυτή την μαθητοκεντρική προσέγγιση. Τα παιδιά έκαναν παρουσιάσεις, κατασκεύασαν και προγραμμάτισαν ρομποτικά παιχνίδια της φαντασίας τους, σχεδίασαν μελλοντικά μοντέλα. Αξιοποιώντας ψηφιοποιημένο υλικό της Europeana, είδαν την ιστορική εξέλιξη των ρομποτικών παιχνιδιών και στοχάστηκαν πάνω στην τάση του ανθρώπου να δημιουργεί ανθρωποειδή και ζωόμορφα ρομπότ. Το σενάριο αυτό εκφράζει την εκπαιδευτική ανάγκη για αναζήτηση νέων πολιτισμικών πόρων και τη σύμμειξη τεχνικών και καλλιτεχνικών ενδιαφερόντων. Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η δημιουργία ψηφιακής έκθεσης αυτομάτων σε προγραμματιστικό περιβάλλον με στοιχεία τρισδιάστατης γραφικής σχεδίασης. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αναρτήθηκε στην Έκθεση Μαθητικής Δημιουργίας Έργων Πληροφορικής Ρεθύμνου-Χανίων.

Ήρθαν τα βιβλία!

Μόλις κατέφθασαν τα βιβλία, το ταξίδι στην παιδική λογοτεχνία με θέμα τα ρομπότ  ξεκίνησε πολλά υποσχόμενο. Απίθανες ιστορίες επιστημονικής -και όχι μόνο- φαντασίας κυκλοφορούσαν από παιδί σε παιδί και χάρισαν έμπνευση που αποτυπώθηκε σε μαθητικά έργα με αφορμή την ανάγνωση. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις συνδυαστικών ασκήσεων, οι ρομποτικές κατασκευές και οι ψηφιακές αφηγήσεις των μαθητών συνάντησαν το περιεχόμενο των βιβλίων, δίνοντας πρακτικά μια ακόμη ερμηνεία της  περιρρέουσας STEAM τάσης.

Συμμετοχή σε διαγωνισμό

Η συμμετοχή στον  5^ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Παιχνιδιού στο Scratch ήταν μια πρόκληση  στο creative computing και μια ευκαιρία ανοίγματος της σχολικής μονάδας σε εκπαιδευτικές δράσεις εθνικού επιπέδου. Στο έργο επιχειρήθηκε ένας συνδυασμός τεχνολογίας και λογοτεχνίας υπό το πρίσμα του θέματος «ρομπότ». Έχοντας επιρροές από τα βιβλία,  η ομάδα σχεδιασμού επινόησε έναν χαρακτήρα, έστησε την πλοκή του παιχνιδιού, κατασκεύασε γρίφους, προγραμμάτισε. Με ήρωα ένα ρομπότ που θέλει να αναβαθμιστεί και πίστες που εξασκούν την υπολογιστική σκέψη, το έργο αυτό κατατίθεται ως άλλο ένα πείραμα στο πνεύμα της προσέγγισης STREAM. Το παιχνίδι ήταν χρονοβόρο, αλλά υπήρξε κομβικό από πολλές απόψεις κατά τον αναστοχασμό της συντονίστριας, η οποία επιχείρησε τη μεγαλύτερη διάχυση της ιδέας μέσω της ευρωπαϊκής καμπάνιας STEM Discovery Week 2019.

Σχολικό Φεστιβάλ

Η λήξη του σχολικού έτους και η τελική καλοκαιρινή γιορτή δεν θα μπορούσαν παρά να συνδεθούν με το πρόγραμμα που έγινε το σήμα κατατεθέν αυτής της χρονιάς. Άλλωστε, προχωρώντας προς το τέλος του project, μεγάλη σημασία είχε η κοινοποίηση της δράσης στην τοπική κοινωνία, στους γονείς και κηδεμόνες, τους συγγενείς και τις παρέες των παιδιών, τους κατοίκους του χωριού. Αυτή η κίνηση έδωσε τη χαρά της επικοινωνίας στα παιδιά και ικανοποίηση σε πρόσωπα του περιβάλλοντός τους. Από την άλλη, δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί την ωφέλεια προβολής αυτών των δράσεων, εφόσον αναδεικνύουν τη σχολική μονάδα και τον τόπο, ανεβάζοντας τον πήχη, την αυτοπεποίθηση και τις προσδοκίες για το μέλλον.

Η εκδήλωση παρουσιάστηκε εξ ολοκλήρου από τα παιδιά και περιελάμβανε τα εξής μέρη:

·         Θεατρικό Νηπιαγωγείου: Λίγες βδομάδες πριν τη γιορτή έγινε μια βιβλιοπρόταση στο Νηπιαγωγείο με το οποίο το Δημοτικό μοιράζεται τον ίδιο αύλειο χώρο. Η ανάγνωση ενός βιβλίου που είχε ήρωα ένα ρομπότ έβαλε τα νήπια και τους νηπιαγωγούς στο κλίμα του Ρομποτικού Χωριού. Τελικά, το Νηπιαγωγείο παρουσίασε στη γιορτή μια διασκευή του θεατρικού αυτού έργου, καταφέρνοντας ένα πολύ χαριτωμένο και ταιριαστό αποτέλεσμα, ένα σημείο δημιουργικής επαφής μεταξύ των δυο βαθμίδων εκπαίδευσης στο συγκεκριμένο χρόνο και τόπο.

·         Θεατρικό Δημοτικού: Ρομποτικό μέλλον, ανθρώπινο μέλλον, ρομπότ στην εργασία, στο σχολείο, προγραμματιστές και καλλιτέχνες, εκλογές, δημοσιογραφικά δελτία… Αυτά και διάφορα άλλα περιείχε η θεατρική παράσταση που ανέδειξε το υποκριτικό ταλέντο των παιδιών και άφησε ένα μήνυμα για ισορροπημένη τεχνολογική εξέλιξη με ανθρωπιστικό προσανατολισμό.

·         Παρουσιάσεις έργων: Οι μαθητές και οι μαθήτριες χωρίστηκαν σε ομάδες και στάθηκαν σε θρανία ειδικά διαμορφωμένα και διακοσμημένα ως «περίπτερα» έκθεσης. Εκεί έκαναν επίδειξη των έργων τους στο κοινό της εκδήλωσης.

·         Συμβολική βράβευση: Ακολούθησε απονομή μεταλλίων στα παιδιά για τη δημιουργικότητα που απελευθέρωσε το καθένα από αυτά ξεχωριστά αλλά και ως μέλος ομάδων. Διανεμήθηκαν μπλουζάκια με τη στάμπα του σχολείου, καθώς και DVDs με αναμνήσεις μιας παραγωγικής χρονιάς. Η εκδήλωση έκλεισε με το θερμό χειροκρότημα των παρευρισκομένων και το τονωμένο αυτοσυναίσθημα των παιδιών.

·        Γλέντι: Μετά τη λήξη της εκδήλωσης ακολούθησε γλέντι με μπουφέ, παραδοσιακούς και σύγχρονους χορούς, μια πρωτοβουλία που πάρθηκε και διοργανώθηκε από τις οικογένειες των παιδιών.

Ανατροφοδότηση

Τα παιδιά: Σε όλη τη διάρκεια του project τα παιδιά ήταν αυτά που κρατούσαν τον παλμό του Ρομποτικού Χωριού με το αμείωτο ενδιαφέρον τους, με τη διαρκή παρουσία τους στις άτυπες συναντήσεις και με τις αυθόρμητες αυθεντικές δημιουργίες τους. Σύμφωνα με όσα προέκυψαν από τα λεγόμενά τους, είχαν επιτέλους κάτι διαφορετικό και συναρπαστικό για τον ελεύθερο χρόνο τους, έμαθαν πόσα νέα πράγματα και θα ήθελαν και του χρόνου να συνεχίσουν αυτό το ταξίδι στον κόσμο των ρομπότ.

Οι εκπαιδευτικοί: Η συντονίστρια βρήκε το ιδανικό περιβάλλον για να εφαρμόσει και να προεκτείνει προηγούμενες γνώσεις της, να πειραματιστεί με νέα εργαλεία και να εξελιχθεί επιστημονικά, ακολουθώντας τη μέθοδο της έρευνας δράσης. Οι εκπαιδευτικοί που συνεργάστηκαν μαζί της στήριξαν το πρόγραμμα αφιερώνοντας διδακτικό χρόνο, προσφέροντας καίρια ανατροφοδότηση και εμψυχώνοντας τη διαδικασία.

Η σημασία της αναγνώρισης: Η έγκριση της πρότασής από το Ίδρυμα χαιρετίστηκε ως διάκριση του Δημοτικού Σχολείου Πλατάνου και ήταν μια είδηση που χαροποίησε ένα σχολείο που έμελλε να γίνει κυψέλη δημιουργικότητας. Μάλιστα, μπορούμε να πούμε ότι η πλαισίωση της δράσης από το πρόγραμμα «Μαθαίνουμε Παρέα» όχι μόνο όσον αφορά στην χορηγία από το Ίδρυμα, αλλά και στη συνολική εμπειρία επικοινωνίας, αύξησε τον ζήλο και έδωσε ένα επιπλέον κίνητρο για έντονη δραστηριότητα και εξωστρέφεια. Η ένταξη στο πρόγραμμα έδωσε ώθηση στη συντονίστρια να τολμήσει διασταυρώσεις προγραμμάτων και διδακτικούς ελιγμούς που τελικά επιβραβεύτηκαν ηθικά και επίσημα.

Αξέχαστη ήταν και η στιγμή που ανακοινώθηκε στη γιορτή ότι το σχολείο κέρδισε το 1^ο βραβείο στον 5^ο Πανελλήνιο διαγωνισμό παιχνιδιού στο Scratch. Μικροί και μεγάλοι αντέδρασαν στο άκουσμα της ευχάριστης είδησης με χειροκροτήματα, επευφημίες και εκδηλώσεις περηφάνιας. Η διάδοση της είδησης από γονείς και φίλους των παιδιών στα κοινωνικά δίκτυα είναι ενδεικτική του αντίκτυπου που είχε στην καθημερινότητα του σχολείου και του χωριού.

Μια ακόμη διάκριση του σχολείου ήρθε από την Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, όταν το "Ρομποτικό Χωριό" κέρδισε βραβείο για την κατηγορία εκπαιδευτικού προγράμματος στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.

Η δραστηριότητα της σχολικής μονάδας τράβηξε την προσοχή τοπικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Τα έργα που προβλήθηκαν σε μεγαλύτερο κοινό ήταν μια πασχαλινή ρομποτική κατασκευή, το βραβευμένο παιχνίδι που προγραμματίστηκε με Scratch και οι διακρίσεις του σχολείου που διαδόθηκαν και ευρύτερα στο διαδίκτυο.

Τα γεγονότα αυτά εκφράζουν την αναγνώριση της συνολικής προσπάθειας από έγκυρους και εξωτερικούς φορείς. Αυτό ήταν κάτι που ανέβασε θεαματικά την αυτοπεποίθηση όλων των συμμετεχόντων: παιδιών, εκπαιδευτικών, γονιών. Η αξία της αναγνώρισης είναι καταλυτική, αφού αποκαλύπτει δημοσίως το δημιουργικό δυναμικό και τις προοπτικές εξέλιξης που μπορεί να υπάρχουν ακόμη και υπό δύσκολες συνθήκες. Εν τέλει, το παράδειγμα του Πλατάνου θα θέλαμε να εμπνεύσει άλλους εκπαιδευτικούς, ώστε να πάρουν ιδέες, αλλά και να διεκδικήσουν τα μέσα για να προωθήσουν την επαγγελματική τους εξέλιξη,  τη σκέψη των μαθητών τους και την κουλτούρα του σχολείου. Είναι επίσης ένα παράδειγμα που θα θέλαμε να πείσει όσους έχουν ή διαχειρίζονται πόρους να ανιχνεύσουν, να εμπιστευτούν, να ενισχύσουν ή και να δημιουργήσουν τους εν δυνάμει συντελεστές ανάλογων δράσεων.